ในปัจจุบัน ข้อพิพาททางกฎหมายมีความซับซ้อนทางการเงินมากขึ้น บทบาทของนักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ (Forensic Accountant) จึงขยายขอบเขตจากการตรวจสอบการทุจริต (Fraud Examination) ไปสู่การให้บริการสนับสนุนการดำเนินคดี (Litigation Support Services) อย่างเต็มรูปแบบ ซึ่งนักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ทำหน้าที่เป็น "สะพานเชื่อม" ระหว่างตัวเลขทางบัญชีที่ซับซ้อนและข้อเท็จจริงทางกฎหมาย เพื่อช่วยให้ศาลหรือคณะอนุญาโตตุลาการสามารถตัดสินคดีได้อย่างเที่ยงธรรม (Crumbley et al., 2019) 

         บทบาทในกระบวนการสนับสนุนการดำเนินคดี พบว่าบทบาทของนักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ในการสนับสนุนการดำเนินคดีสามารถจำแนกออกเป็น 3 ระยะสำคัญ ดังนี้:

1. การทำงานก่อนการพิจารณาคดี (Pre-Trial Phase): ในระยะนี้ นักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์มีบทบาทในการช่วยทนายความวิเคราะห์จุดแข็งและจุดอ่อนของคดีผ่านข้อมูลทางการเงิน การสืบค้นพยานหลักฐาน (Discovery) และการประเมินความเสียหายเบื้องต้นชุติมา อวยผล (2568) งานวิจัยของ Robert Nordlander(2025) ชี้ให้เห็นว่า นักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์บูรณาการองค์ความรู้ด้านการบัญชี การตรวจสอบ และทักษะการสืบสวน เพื่อวิเคราะห์และสร้างความกระจ่างในข้อมูลทางการเงินที่ซับซ้อน โดยเฉพาะในคดีฟ้องหย่า บทบาทของนักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์คือกุญแจสำคัญในการตรวจสอบทรัพย์สิน เพื่อให้มั่นใจว่าการแบ่งสินสมรสจะเป็นไปอย่างถูกต้อง ยุติธรรม และโปร่งใสตามกระบวนการทางกฎหมาย 

2. การทำงานในชั้นการพิจารณาคดี (Trial Phase): บทบาทที่โดดเด่นที่สุดคือการทำหน้าที่เป็น "พยานผู้เชี่ยวชาญ" (Expert Witness) นักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ต้องนำเสนอข้อมูลที่ซับซ้อนให้เข้าใจง่าย และต้องมีความเป็นกลาง (Objectivity) เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือต่อศาล (Singleton & Singleton, 2010) นอกจากนี้ ยังมีหน้าที่ในการช่วยทนายความเตรียมคำถามค้าน (Cross-examination) พยานผู้เชี่ยวชาญของฝ่ายตรงข้าม เพื่อชี้ให้เห็นถึงข้อบกพร่องในการคำนวณหรือสมมติฐานที่ผิดพลาด

3. การประเมินความเสียหาย (Damage Calculation): หนึ่งในหน้าที่หลักคือการคำนวณมูลค่าความเสียหายทางเศรษฐกิจ (Economic Damages) เช่น การขาดทุนจากการหยุดชะงักของธุรกิจ (Business Interruption) หรือการละเมิดลิขสิทธิ์ การประเมินนี้ต้องอาศัยหลักการทางบัญชี เศรษฐศาสตร์ และกฎหมายประกอบกัน เพื่อให้ตัวเลขที่ได้มีความสมเหตุสมผลและยอมรับได้ในชั้นศาล (Gaughan, 2017)

สรุป นักบัญชีนิติวิทยาศาสตร์ไม่ได้ทำหน้าที่เพียงแค่บันทึกบัญชี แต่เป็นผู้เล่นคนสำคัญในกระบวนการยุติธรรม การประเมินมูลค่าความเสียหายและการให้ความเห็นในฐานะผู้เชี่ยวชาญคือกุญแจสำคัญที่ช่วยเปลี่ยนข้อมูลดิบให้กลายเป็นพยานหลักฐานที่มีน้ำหนัก ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อผลแพ้ชนะในคดีความ

รายการอ้างอิง (References) - รูปแบบ APA

หนังสือและตำราต่างประเทศ (Textbooks):

Crumbley, D. L., Heitger, L. E., & Smith, G. S. (2019). Forensic and investigative accounting (9th ed.). Commerce Clearing House (CCH).

Gaughan, P. A. (2017). Measuring business interruption losses and other commercial damages (3rd ed.). John Wiley & Sons.

Singleton, T. W., & Singleton, A. J. (2010). Fraud auditing and forensic accounting (4th ed.). John Wiley & Sons.

บทความวิจัย (Academic Journals):

ชุติมา อวยผล (2568)6 บทบาทสำคัญของนักบัญชีนิติวิทยา (Forensic Accounting),https://www2.spu.ac.th/award/42163/academic#

Robert Nordlander(2025),The Role of Forensic Accounting in Divorce Proceedings,This article appeared in the Spring 2025 issue of New Jersey CPA magazine.

Huber, W., & DiGabriele, J. A. (2015). Research in forensic accounting: A bibliographic guide to the literature. Journal of Forensic & Investigative Accounting, 7(2), 155-224.

Ozkul, F., & Pamukcu, A. (2012). Fraud detection and forensic accounting. Springer Berlin Heidelberg, 19-41. https://doi.org/10.1007/978-3-642-32976-3_2